Sociëteit Jocus

De Sociëteit Jocus, opgezet als carnavalsvereniging voor de gegoede Venlose burgerij, kan bogen op een rijk verleden en een wijdverbreide faam. Het is de ‘aldste vastelaovesvereiniging’, dat wil zeggen - nog bestaande - carnavalsvereniging van Nederland, die is opgericht in november 1842. Ontelbare malen heeft zij, op uitbundige en ook verfijnde wijze, kleur en inhoud gegeven aan de verschillende uitingen van het Venlose carnaval.

Door de inzet van ontelbare Vorsten, Prinsen Carnaval, de Raden van Elf en zeer vele andere bewoners van het ‘stedje van plezeer’, bleef het motto ‘Jocus vitae, quod sal coenae’ (Jocus is voor het leven, wat het zout is voor het voedsel) geen holle leus.

De Haan van Jocus

In de archieven van Jocus is een uiteenzetting terug te vinden, waarom Jocus ooit koos voor een haan als symbool van Sociëteit Jocus:

H01 14 Wapen Jocus

De Haan

Veel mensen hebben zich afgevraagd waarom Jocus een haan als embleem gebruikt. 
De archieven vermelden alleen maar dat de Raad van Elf op 30 november 1842 de haan als embleem koos, samen met het devies van Jocus: ‘Jocus vitae, quod sal coenae’.

Volgens Drs. Theo Fransen is er geen duidelijk antwoord op de vraag waarom nu een haan?
In 't boek 14x11 jaor Jocus uit 1996 droeg hij een aantal mogelijkheden aan.

Een eerste verklaring komt van H. Janssen, die een relatie legt tussen de in de vastenavondtijd aankomende lente en de haan. ‘Vruchtbaarheid, nieuw leven zit in de lucht en in 't bloed. En daarvan is de haan 't symbool.’Een andere verklaring gaat terug naar de boeren die in vroegere eeuwen voor de vastenperiode ‘vastenavond-cijnze’ (cijnze = belasting) in de vorm van kippen moesten afleveren.

Diverse oude verwijzingen naar de vastenavond gaven al vanaf de elfde eeuw -Venetië 1094 - aan dat er dergelijke cijnze bestonden. Een ding is zeker; de vastenavond kostte menige haan of kip de kop.

Een ander verhaal:

De haan gold als een slim beest, maar vooral als een waker en 'een grootse wachter. Hij staat niet voor niets al vanaf de negende eeuw op kerktorens,vanwaar hij aangeeft uit welke richting de wind waait. Zo'n beest dat de nieuwe dag aankondigt, dat fungeert als heraut van de dageraad, is toch voorbestemd om een rol te spelen bij de feesten aan 't begin van 't nieuwe jaar.

En dat begint toch met de lente: zeg met vastenavond! Geen wonder dat Jocus deze keuze heeft gemaakt. Ook in heel veel andere landen, streken en steden speelde de haan een haast vanzelfsprekende rol. In Spanje, met name in Galicië (geen wonder, want in de naam van de streek zit al 't woord ‘haan’ = ‘gallo’ verborgen!) bijvoorbeeld, sprak men eeuwen geleden al over ‘el gallo carnestollendas’. Vrij vertaald: de carnavalshaan.

Tekst: Clim de Boer, vertaald door Hans van de Burgt

Lees 66019 keer Laatst aangepast op dinsdag, 26 april 2022 21:20